اختلال دوبینی، یک اختلال بینایی است که در آن فرد به جای یک تصویر واحد و واضح، دو تصویر از یک شی را می بیند. زمانی اتفاق می‌افتد که چشم ها به درستی در یک راستا قرار نگیرند و نتوانند روی یک نقطه از فضا تمرکز کنند. در نتیجه، هر چشم تصویر کمی متفاوت را به مغز می فرستد که منجر به درک دو تصویر مجزا می شود.
دوبینی را می توان به دو نوع اصلی تقسیم کرد: دوبینی تک چشمی و دو چشمی.
دوبینی تک چشمی: این نوع دوبینی فقط در یک چشم اتفاق می افتد. هنگامی که چشم دیگر بسته است ادامه می یابد، که نشان دهنده وجود مشکل در خود چشم آسیب دیده است. علل دوبینی تک چشمی عبارتند از شرایطی مانند آستیگماتیسم، آب مروارید، ناهنجاری های قرنیه و مشکلات شبکیه.
دوبینی دو چشمی: این نوع دوبینی زمانی رخ می دهد که هر دو چشم باز هستند و با بسته شدن یک چشم ناپدید می شوند. این به دلیل ناهماهنگی چشم ها ایجاد می شود و مانع از کارکرد صحیح آنها با یکدیگر می شود. دوبینی دوچشمی می‌تواند ناشی از شرایط مختلفی از جمله استرابیسم (چشم‌های ضربدری یا نامرتب)، فلج عصبی، ضعف یا فلج عضلانی و برخی اختلالات عصبی باشد.
اختلال دوبینی می تواند به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره افراد تأثیر بگذارد، زیرا می تواند باعث ناراحتی، مشکل در خواندن، مشکلات درک عمق و به طور کلی سردرگمی بینایی شود. درمان دوبینی بستگی به علت زمینه‌ای دارد و ممکن است شامل لنزهای اصلاحی، ورزش‌های چشمی، دارو، جراحی یا رسیدگی به شرایط اولیه ایجادکننده دوبینی باشد.
اگر فردی دچار دوبینی دائمی یا ناگهانی شد، مهم است که برای تشخیص مناسب و درمان مناسب با یک متخصص چشم مشورت کند.
دلایل اختلال دوبینی
ناهماهنگی چشم ها (دوبینی دوچشمی): وقتی چشم ها به درستی در یک راستا قرار نگیرند، هر چشم تصویر کمی متفاوت را به مغز می فرستد و در نتیجه دوبینی ایجاد می شود. این ناهماهنگی می تواند به دلیل شرایطی مانند:
استرابیسم: همچنین به عنوان چشم های ضربدری یا نامرتب شناخته می شود، استرابیسم زمانی رخ می دهد که عضلات کنترل کننده حرکت چشم نامتعادل باشند و باعث انحراف یک چشم به سمت داخل، خارج، بالا یا پایین می شود.
فلج عصبی: شرایطی که بر اعصاب مسئول حرکت چشم تأثیر می گذارد، مانند فلج عصب جمجمه ای، می تواند منجر به دوبینی شود. به عنوان مثال می توان به فلج عصب چشمی، که بر عضلات کنترل کننده حرکت چشم تاثیر می گذارد، و فلج عصب ابداکنز، که بر عضلاتی که چشم را به سمت بیرون حرکت می دهند، تاثیر می گذارد.
بیماری چشمی تیروئید: یک بیماری خودایمنی که بر عضلات و بافت‌های اطراف چشم تأثیر می‌گذارد و منجر به ناهماهنگی چشم و اختلال دوبینی می‌شود.
تروما یا آسیب: آسیب به سر یا ضربه به ماهیچه های چشمی می تواند چینش مناسب چشم ها را مختل کرده و باعث دوبینی شود.
بیماری های مرتبط با چشم (دوبینی تک چشمی): دوبینی تک چشمی زمانی رخ می دهد که دوبینی فقط در یک چشم وجود داشته باشد و حتی زمانی که چشم دیگر بسته باشد ادامه می یابد. برخی از بیماری های چشمی که می توانند باعث دوبینی تک چشمی شوند عبارتند از:
عیوب انکساری: بی نظمی در قرنیه یا عدسی، مانند آستیگماتیسم، می تواند نور ورودی را منحرف کند و منجر به دوبینی شود.
سایر دلایل
آب مروارید: کدر شدن عدسی چشم می تواند باعث دوبینی در چشم آسیب دیده شود.
ناهنجاری های قرنیه: شرایطی مانند قوز قرنیه، که در آن قرنیه نازک و مخروطی شکل می شود، می تواند منجر به اختلال دید و دوبینی شود.
مشکلات شبکیه: آسیب یا اختلالات موثر بر شبکیه، مانند دژنراسیون ماکولا یا جداشدگی شبکیه، می تواند باعث دوبینی در چشم آسیب دیده شود.
شرایط عصبی: برخی از اختلالات عصبی به دلیل اختلال در پردازش اطلاعات بصری توسط مغز می توانند منجر به دوبینی شوند. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مولتیپل اسکلروزیس (MS): ام اس می تواند بر اعصابی که حرکات چشم را کنترل می کنند تأثیر بگذارد و منجر به دوبینی شود.
- سکته مغزی: سکته مغزی که بر مناطقی از مغز که مسئول بینایی هستند تأثیر می گذارد، می تواند باعث دوبینی شود.
- تومورهای مغزی: تومورهای مغز، به ویژه آنهایی که بر اعصاب جمجمه یا مسیرهای بینایی تأثیر می گذارند، می توانند منجر به دوبینی شوند.
- میاستنی گراویس: یک اختلال عصبی عضلانی خود ایمنی است که باعث ضعف عضلانی، از جمله عضلات چشم و در نتیجه دوبینی می شود.
- میگرن: انواع خاصی از میگرن می تواند باعث دوبینی موقت در طول یک دوره شود.
درمان اختلال دوبینی چیست؟
درمان دوبینی بستگی به علت زمینه ای دارد. برای ایجاد یک برنامه درمانی مناسب، شناسایی و پرداختن به دلیل خاص پشت دید دوگانه ضروری است. در اینجا چند گزینه درمانی احتمالی وجود دارد:
لنزهای اصلاحی: اگر دوبینی ناشی از عیوب انکساری باشد به مثال عنوان آستیگماتیسم یا نزدیک بینی، ممکن است عینک یا لنزهای تماسی برای ایجاد دید واضح و تسکین دوبینی تجویز شود.
لنزهای منشوری: لنزهای منشوری را می توان برای کمک به تراز کردن تصاویر مشاهده شده توسط هر چشم و کاهش دید دوگانه تجویز کرد. این لنزها نور را خم می کنند و موقعیت تصویر را تغییر می دهند و آن را با تصویر چشم دیگر تراز می کنند.
بستن یک چشک: در موارد دوبینی دوچشمی ناشی از ناهماهنگی چشم‌ها، می‌توان از بستن یک چشم برای رفع موقت دوبینی استفاده کرد. با پوشاندن یک چشم، مغز به تصویر چشم قوی‌تر تکیه می‌کند و سیگنال‌های بصری متضاد را کاهش می‌دهد و دید دوگانه را کاهش می‌دهد. این اغلب به عنوان یک اقدام موقت استفاده می شود در حالی که سایر گزینه های درمانی در نظر گرفته می شوند.
بینایی درمانی: بینایی درمانی شامل تمرینات و تمرینات چشمی برای بهبود هماهنگی، تمرکز و همسویی چشم است. در موارد دوبینی دو چشمی ناشی از ضعف یا عدم تعادل عضلات چشم می تواند مفید باشد. بینایی درمانی با هدف تقویت عضلات چشم و بهبود هماهنگی آنها، کمک به رفع دوبینی است.
دیگر روشهای درمان
داروها: در موارد خاص، ممکن است داروهایی برای مدیریت بیماری زمینه ای که باعث دوبینی می شود تجویز شود. به عنوان مثال، در بیماری میاستنی گراویس، داروهایی که انتقال عصبی عضلانی را بهبود می بخشند، می توانند به کاهش ضعف عضله چشم و کاهش دوبینی کمک کنند.
جراحی: در برخی موارد، مداخله جراحی ممکن است برای اصلاح ناهماهنگی چشم ها یا رفع علت زمینه ای دوبینی ضروری باشد. جراحی عضله چشم را می توان برای تنظیم موقعیت یا کشش ماهیچه های چشم انجام داد و به تنظیم صحیح چشم ها و کاهش دوبینی کمک می کند.
درمان بیماری زمینه ای: اگر دوبینی نشانه یک بیماری زمینه ای باشد، مانند یک اختلال عصبی یا بیماری چشمی تیروئید، درمان وضعیت اولیه می تواند به کاهش دوبینی کمک کند. این ممکن است شامل دارو، مداخله جراحی یا سایر درمان های مناسب باشد.
کاردرمانی برای دوبینی
کاردرمانی می تواند در درمان اختلال دوبینی نقش داشته باشد، به ویژه در مواردی که بینایی درمانی برای بهبود هماهنگی چشم و عملکرد بینایی مورد نیاز است.
- تمرینات بصری: کاردرمانگران می توانند تمرینات بصری خاصی را برای بهبود هماهنگی چشم، توانایی های تمرکز و تیم کردن چشم طراحی کنند. این تمرینات ممکن است شامل ردیابی اجسام متحرک، تمرکز بر اهداف دور و نزدیک و تمرین حرکات چشم در جهات مختلف باشد. هدف آموزش چشم ها برای کار موثر با هم و کاهش وقوع دوبینی است.
- آموزش تعادل و هماهنگی: دوبینی می‌تواند بر تعادل و هماهنگی تأثیر بگذارد و فعالیت‌های خاصی را چالش‌برانگیزتر کند. کاردرمانگران می توانند تمرینات و فعالیت هایی را ارائه دهند که بر بهبود تعادل، هماهنگی و آگاهی فضایی تمرکز دارند تا توانایی های عملکردی کلی را افزایش دهند.
- انطباق‌ها و راهبردهای دیداری: کاردرمانگران می‌توانند تطبیق‌ها و استراتژی‌های دیداری مختلف را برای مقابله با دوبینی به افراد پیشنهاد و آموزش دهند. اینها ممکن است شامل استفاده از تکنیک‌های خاص برای به حداقل رساندن تأثیر دوبینی بر فعالیت‌های روزانه، مانند استفاده از موقعیت‌های خاص سر یا تنظیم شرایط نور باشد. آنها همچنین ممکن است توصیه هایی را برای استفاده از وسایل کمکی یا تجهیزات تطبیقی ارائه دهند که می تواند به وظایف تحت تأثیر دوبینی کمک کند.
- اصلاحات محیطی: کاردرمانگران می توانند محیط زندگی و کار فرد را ارزیابی کنند تا موانع یا خطرات احتمالی مربوط به دوبینی را شناسایی کنند. آنها می‌توانند تغییراتی مانند چیدمان مجدد مبلمان، بهینه‌سازی شرایط نور، یا ارائه رنگ‌ها و بافت‌های متضاد را برای بهبود ایمنی و عملکرد توصیه کنند.
- آموزش فعالیت های زندگی روزمره (ADL): کاردرمانگران می توانند به افراد در سازگاری و توسعه استراتژی هایی برای مدیریت وظایف ADL که تحت تأثیر دوبینی قرار می گیرند، کمک کنند. این ممکن است شامل تکنیک هایی برای خواندن، نوشتن، تهیه غذا، نظافت شخصی و سایر فعالیت های روزانه برای افزایش استقلال و کیفیت زندگی باشد.
بیشتر بخوانید :
