اختلال حسی در کودکان (اختلال یکپارچگی حسی) که با نام اختلال پردازش حسی (SPD) نیز شناخته می‌شود، یک وضعیت عصبی است که بر نحوه پردازش و پاسخ افراد به محرک‌های حسی تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به این اختلال در دریافت، تفسیر و سازماندهی اطلاعات حسی با چالش هایی مواجه می شوند که می تواند شامل لمس، صدا، چشایی، بویایی، بینایی، حرکت و آگاهی بدن باشد. کاردرمانی حسی یک راهکار موثر در مدیریت و بهبود انواع اختلال حسی در کودکان است.
پردازش حسی به نحوه جمع آوری و تفسیر ورودی های حسی توسط سیستم عصبی ما اشاره دارد. این فرآیند برای اکثر افراد به طور خودکار اتفاق می افتد و به آنها اجازه می دهد تا به محیط خود پاسخ مناسبی بدهند. به عنوان مثال، شخصی ممکن است صدای بلندی بشنود و به طور غریزی گوش های خود را بپوشاند. با این حال، برای افراد مبتلا به اختلال یکپارچگی حسی، این فرآیند مختل می شود و منجر به واکنش های غیرمعمول یا نامناسب به ورودی های حسی می شود.
در اختلال حسی در کودکان، مغز برای سازماندهی موثر سیگنال های حسی تلاش می کند. این می تواند باعث حساسیت بیش از حد (واکنش پذیری بیش از حد) یا کم حساسیت (کم واکنش) به ورودی های حسی شود، که باعث می شود تجارب روزمره طاقت فرسا یا غیر قابل توجه باشد. به عنوان مثال، کودکی ممکن است با احساس یک برچسب لباس جیغ بزند، در حالی که دیگری ممکن است متوجه گرما یا سرمای شدید نشود.
مغز چگونه اطلاعات حسی را پردازش می کند؟
مغز نقش مهمی در پردازش اطلاعات حسی ایفا می‌کند و به ما اجازه می‌دهد تا به طور یکپارچه با دنیای اطرافمان تعامل داشته باشیم.
سیگنال های حسی از محیط ابتدا توسط گیرنده های حسی واقع در پوست، چشم ها، گوش ها، ماهیچه ها و مفاصل دریافت می شوند. این سیگنال ها از طریق سیستم عصبی به مغز می روند، جایی که سازماندهی می شوند، تفسیر می شوند و به آنها پاسخ می دهند. یک سیستم حسی که به خوبی کار می کند به افراد کمک می کند تعادل، تمرکز و هماهنگی را حفظ کنند.
هنگامی که مغز ورودی حسی را دریافت کرد، در مورد پاسخ مناسب تصمیم می گیرد. به عنوان مثال، اگر چیزی داغ را لمس کنید، مغز به بدن شما سیگنال می دهد که به سرعت دور شود. با این حال، در اختلال یکپارچگی حسی، مغز یا بیش از حد بر این سیگنال‌ها تأکید می‌کند، نادیده می‌گیرد یا اشتباه تفسیر می‌کند، که منجر به پاسخ‌های نامناسب یا اضافه بار حسی می‌شود.
علل اختلال حسی در کودکان
علل دقیق اختلال یکپارچگی حسی به طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی را نشان می دهد.
عوامل ژنتیکی
برخی از مطالعات نشان می دهد که اختلال یکپارچگی حسی ممکن است یک جزء ژنتیکی داشته باشد. کودکانی که سابقه خانوادگی اختلالات عصبی، مانند اوتیسم یا ADHD دارند، بیشتر در معرض چالش های پردازش حسی هستند.
تأثیرات محیطی
برخی از عوامل محیطی می توانند به مسائل یکپارچگی حسی کمک کنند، از جمله زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، عوارض دوران بارداری و قرار گرفتن در معرض سموم. علاوه بر این، تجربیات استرس‌زای اولیه زندگی ممکن است در ایجاد مشکلات پردازش حسی نقش داشته باشد.
علائم اختلال حسی در کودکان
اختلال یکپارچگی حسی بسته به فرد و نوع چالش‌های حسی که تجربه می‌کند به روش‌های مختلفی بروز می‌کند.
حساسیت بیش از حد به محرک های حسی
برخی از افراد بیش از حد حساس هستند، به این معنی که آنها بیش از حد به ورودی حسی واکنش نشان می دهند. علائم رایج عبارتند از:
- ناراحتی شدید با برخی بافت ها، صداها یا بوها
- اجتناب از لمس فیزیکی، مانند در آغوش گرفتن یا نوازش
- پریشانی در محیط های پر سر و صدا یا شلوغ
به عنوان مثال، کودک ممکن است به دلیل بافت پارچه از پوشیدن برخی لباس‌ها خودداری کند یا با صدای جاروبرقی گوش‌های خود را بپوشاند.
عدم پاسخگویی به ورودی حسی
از سوی دیگر، برخی از افراد کم‌حساس هستند، به این معنی که نسبت به محرک‌های حسی واکنش کمتری نشان می‌دهند. علائم عبارتند از:
- جستجوی تجربیات حسی شدید، مانند چرخیدن یا پریدن
- متوجه درد، تغییرات دما یا صداهای بلند نمی شود
- بی‌حال یا بی‌علاقه به محیط اطراف خود به نظر می‌رسند
چنین افرادی ممکن است به طور مکرر در فعالیت‌هایی مانند کوبیدن دست های خود به هم یا چرخیدن به صورت دایره‌ای شرکت کنند، زیرا به دنبال ورودی‌های حسی هستند که دیگران آن را طاقت‌فرسا بدانند.
چالش های هماهنگی حرکتی
اختلال یکپارچگی حسی همچنین می‌تواند بر مهارت‌های حرکتی تأثیر بگذارد و منجر به مشکلاتی در تعادل، وضعیت بدن و وظایف حرکتی ظریف شود. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دست و پا چلفتی بودن یا زمین خوردن مکرر
- مشکلاتی در دست خط، بستن دکمه لباس یا استفاده از کارد و چنگال
- مشکل در شرکت در ورزش یا سایر فعالیت های بدنی
انواع اختلال یکپارچگی حسی
اختلال یکپارچگی حسی معمولاً به سه نوع اصلی طبقه بندی می شود: اختلال تعدیل حسی، اختلال تمایز حسی و اختلال حرکتی مبتنی بر حس.
اختلال تعدیل حسی
این نوع شامل چالش هایی با پاسخ های تنظیمی به ورودی حسی است. افراد ممکن است بیش از حد واکنش نشان دهند (حساس بیش از حد)، کم واکنش نشان دهند (کم حساسیت)، یا فعالانه به دنبال تجربیات حسی باشند.
اختلال تمایز حسی
اختلال تمایز حسی بر توانایی تمایز بین انواع مختلف ورودی حسی تأثیر می گذارد. به عنوان مثال، ممکن است شخصی برای شناسایی اشیاء تنها با لمس کردن یا ایجاد تمایز بین صداهای مشابه تلاش کند.
اختلال حرکتی مبتنی بر حس
این نوع بر حرکت و هماهنگی تأثیر می گذارد. این شامل مسائلی مانند دیسپراکسی است که در آن افراد برای برنامه ریزی و انجام وظایف حرکتی تلاش می کنند و اختلال وضعیتی که بر تعادل و ثبات تأثیر می گذارد.
درمان و مدیریت اختلال یکپارچگی حسی
درمان یکپارچگی حسی
درمان یکپارچگی حسی یکی از پرکاربردترین درمان ها برای اختلال یکپارچگی حسی است. این درمان بر کمک به افراد برای پردازش ورودی های حسی به طور مؤثرتر با درگیر شدن در فعالیت های ساختاریافته و بازیگوش متمرکز است. در طول درمان یکپارچگی حسی، افراد درگیر فعالیت‌های غنی از حس می‌شوند که برای به چالش کشیدن و بهبود توانایی‌های پردازش حسی طراحی شده‌اند. فعالیت ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- چرخش برای بهبود ورودی دهلیزی (تعادل و حرکت)
- بازی با مواد بافت مانند ماسه یا آب برای تحریک لمسی
- پریدن بر روی ترامپولین برای ارائه ورودی حس عمقی (آگاهی از حرکت بدن)
درمانگران به تدریج پیچیدگی این فعالیت ها را افزایش می دهند و به افراد کمک می کنند تا با ورودی های حسی در یک محیط کنترل شده و حمایتی سازگار شوند.
درمان یکپارچگی حسی می تواند مزایای متعددی داشته باشد، از جمله:
- بهبود توانایی تمرکز و تمرکز
- افزایش هماهنگی و تعادل حرکتی
- کاهش حساسیت به ورودی های حسی، مانند صداهای بلند یا نورهای روشن
- اعتماد به نفس بیشتر در مدیریت کارهای روزانه
با پرداختن به چالش‌های حسی از طریق فعالیت‌های سرگرم‌کننده و جذاب، افراد یاد می‌گیرند که چگونه به محیط خود واکنش مناسب‌تری نشان دهند.
کاردرمانی
درمان اصلی اختلالات پردازش حسی، کاردرمانی است. کاردرمانگران می توانند به کودکان و والدین کمک کنند تا راه هایی برای مدیریت نیازهای حسی خود بیاموزند.
اگر نگران این هستید که کودک شما ممکن است مشکل حسی داشته باشد، لطفاً با متخصصان ما در مرکز خانه توانبخشی در جردن تماس بگیرید تا بتوانید از اقدامات درمانی و توانبخشی با بالاترین کیفیت بهره مند شوید.
سوالات متداول
1. علائم اولیه اختلال یکپارچگی حسی چیست؟
علائم شامل حساسیت شدید به بافت ها، صداها یا نورها، دست و پا چلفتی و نیاز غیرمعمول به تجربیات حسی مانند چرخیدن یا پریدن است.
2. آیا اختلال یکپارچگی حسی قابل درمان است؟
در حالی که اختلال حسی در کودکان را نمی توان بطور کامل کرد، درمان هایی مانند درمان یکپارچگی حسی و کاردرمانی می توانند مکانیسم های مقابله را تا حد زیادی بهبود بخشند.
3. اختلال یکپارچگی حسی چگونه بر یادگیری تأثیر می گذارد؟
کودکان ممکن است با تمرکز، مهارت های حرکتی ظریف و بار حسی مشکل داشته باشند که تمرکز یا شرکت در فعالیت های مدرسه را دشوار می کند.
4. رژیم غذایی حسی چیست و چگونه کمک می کند؟
رژیم غذایی حسی برنامه ای شخصی از فعالیت های حسی است که به افراد کمک می کند تا ورودی حسی خود را تنظیم کرده و عملکرد روزانه را بهبود بخشند.
5. آیا اختلال یکپارچگی حسی همان اوتیسم است؟
خیر، اختلال یکپارچگی حسی می تواند مستقل از اوتیسم وجود داشته باشد، اگرچه مسائل حسی در افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم رایج است.
کلمات مرتبط :
اختلال حسی در کودکان – درمان اختلال پردازش حسی – کاردرمانی یکپارچگی حسی – کاردرمانی حسی – کاردرمانی ذهنی در جردن – کاردرمانی کودکان در جردن
