مشکلات دیکته نویسی ، به عنوان یکی از چالش های رایج در فرایند یادگیری، می‌تواند بر اعتماد به نفس و عملکرد تحصیلی افراد، به ویژه کودکان و نوجوانان، تأثیرگذار باشد. این اختلال یادگیری که می تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از ناتوانی در به خاطر سپردن الگوهای املایی تا مشکلات حسی و حرکتی در حین نوشتن املا را شامل می شود.
دیکته نویسی به توانایی نوشتن کلمات با املا و نگارش صحیح گفته می شود. این مهارت، ترکیبی از توانایی شنوایی، دیداری، حافظه و مهارت های حرکتی است. در واقع، فرد برای دیکته نویسی صحیح باید بتواند کلمات را به درستی بشنود، تصویر ذهنی آن‌ها را تشکیل دهد، الگوهای املایی را به خاطر بسپارد و سپس با استفاده از دست و انگشتان، آن ها را روی کاغذ بنویسد.
انواع مشکلات دیکته نویسی
مشکلات دیکته نویسی به اشکال مختلفی بروز می‌کند که برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:
وارونه نویسی و قرینه نویسی: این مشکل به ویژه در کودکان پیش دبستانی و دبستانی شایع است و به معنای نوشتن حروف یا اعداد به صورت وارونه یا قرینه است.
جابه‌جایی حروف: در این نوع مشکل، حروف یک کلمه جابه‌جا می‌شوند و کلمه اشتباه نوشته می شود.
جانشینی حروف: در این حالت، یک حرف با حرف دیگری که شبیه آن است، جایگزین می شود.
جاانداختن حروف یا کلمات: گاهی اوقات، فرد بخشی از یک کلمه یا حتی کل کلمه را در هنگام نوشتن جا می‌اندازد.
اختلال در املای نشانه ها: این مشکل به ویژه در مورد نشانه های نگارشی مانند نقطه، ویرگول و … دیده می شود.
اختلال دیسگرافیا: این اختلال، یک اختلال یادگیری خاص است که بر توانایی نوشتن تأثیر می گذارد و می‌تواند شامل مشکلاتی مانند بدخطی، کندنویسی و مشکلات املایی باشد.
اختلال دیسلکسیا: اگرچه دیسلکسیا عمدتاً با مشکلات خواندن مرتبط است، اما می‌تواند بر دیکته نویسی نیز تأثیر بگذارد.
مشکلات دیکته نویسی ناشی از چیست؟
دلایل مشکلات دیکته‌نویسی بسیار متنوع هستند و می‌توانند شامل عوامل زیر باشند:
مشکلات حسی: مشکلات شنوایی، بینایی و ادراک حسی می‌توانند در تشخیص و یادآوری صحیح صداها و شکل حروف تأثیر بگذارند.
مشکلات حرکتی: مشکلات هماهنگی چشم و دست، ضعف عضلات دست و انگشتان و مشکلات حرکتی ظریف می توانند بر توانایی نوشتن تأثیر بگذارند.
مشکلات حافظه: ضعف حافظه دیداری و شنوایی می‌تواند باعث شود که فرد نتواند شکل و صدای کلمات را به خاطر بسپارد.
مشکلات توجه و تمرکز: کودکانی که مشکل تمرکز دارند، ممکن است در هنگام دیکته نویسی حواسشان پرت شود و اشتباهات بیشتری مرتکب شوند.
مشکلات یادگیری: اختلالات یادگیری مانند دیسلکسیا و دیسگرافیا می توانند به طور مستقیم بر دیکته نویسی تأثیر بگذارند.
عوامل روانی: اضطراب، استرس و کمبود اعتماد به نفس می توانند بر عملکرد کودک در دیکته نویسی تأثیر بگذارند.
روش های آموزشی نادرست: روش های آموزش نادرست یا عدم استفاده از روش های مناسب برای هر کودک، می‌تواند باعث بروز مشکلات دیکته نویسی شود.
کاردرمانی برای مشکل دیکته
کاردرمانگران با ارزیابی دقیق مهارت های مختلف، از جمله مهارت های حرکتی ظریف، ادراک دیداری، حافظه و برنامه ریزی حرکتی، ریشه مشکل دیکته نویسی را شناسایی می کنند. پس از تشخیص دقیق، برنامه درمانی متناسب با نیازهای فردی هر فرد طراحی می شود.
برخی از روش های کاردرمانی برای بهبود مشکلات دیکته نویسی عبارتند از:
- تقویت مهارت های حرکتی ظریف: تمریناتی مانند استفاده از قیچی، بازی با خمیربازی، و نقاشی به بهبود هماهنگی چشم و دست کمک می کند که برای نوشتن روان ضروری است.
- بهبود ادراک دیداری: تمریناتی مانند تشخیص شکل ها، پیدا کردن تفاوت ها و دنبال کردن خطوط به تقویت مهارت های دیداری کمک می کند که برای درک حروف و کلمات بسیار مهم است.
- تقویت حافظه: بازی های حافظه، تکرار کلمات و جملات و تمریناتی که نیاز به به یاد آوردن اطلاعات دارند، به بهبود حافظه کمک می کنند که برای یادآوری هجی کلمات ضروری است.
- آموزش استراتژی های یادگیری: کاردرمانگران به کودکان روش های مختلفی برای یادگیری هجی کلمات، مانند استفاده از قافیه، تصاویر ذهنی و تجزیه کلمات به بخش های کوچکتر، آموزش می دهند.
- بهبود تمرکز و توجه: تمریناتی مانند یافتن اشیاء پنهان، گوش دادن به داستان ها و پاسخ دادن به سوالات، به تقویت تمرکز و توجه کمک می کند که برای نوشتن بدون اشتباه ضروری است.
- استفاده از ابزارهای کمک آموزشی: استفاده از کارت های فلش، بازی های آموزشی و نرم افزارهای کامپیوتری می تواند به یادگیری بهتر الگوهای املایی کمک کند.
- آموزش صحیح قواعد املایی: آموزش قواعد املایی به صورت ساده و قابل فهم برای کودک می تواند به او در درک بهتر الگوهای املایی کمک کند.
- ایجاد انگیزه: ایجاد محیطی مثبت و تشویق کودک به تلاش بیشتر می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس او و بهبود عملکردش کمک کند.
چرا کاردرمانی برای مشکل دیکته نویسی موثر است؟
رویکرد جامع: کاردرمانی به طور کلی به تمام جنبه های عملکرد فرد می پردازد و نه فقط به مشکل دیکته نویسی.
شخصی سازی: برنامه درمانی برای هر فرد به صورت جداگانه طراحی می شود و به نیازهای خاص او توجه می شود.
فعال و مشارکتی: کاردرمانی یک روش فعال است و کودک در طول جلسات درمانی به طور فعال شرکت می کند.
اثربخش و طولانی مدت: کاردرمانی می تواند به بهبود قابل توجهی در مهارت های دیکته نویسی و سایر مهارت های مرتبط منجر شود.
