مشکلات بلع پس از سکته مغزی، یک مشکل رایج پس از سکته است. این می تواند به دلیل آسیب به اعصاب و ماهیچه های درگیر در بلع رخ دهد.
اختلال بلع و غذا خوردن پس از سکته مغزی می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و می تواند بر توانایی فرد در خوردن و نوشیدن ایمن و موثر تأثیر بگذارد.
سه مرحله اصلی بلع وجود دارد:
- مرحله دهانی: این مرحله شامل حرکت ارادی غذا از دهان به پشت گلو است.
- فاز حلقی: این مرحله شامل حرکت غیرارادی غذا از طریق حلق (گلو) و به داخل مری است.
- فاز مری: این مرحله شامل حرکت غیرارادی غذا از طریق مری و به داخل معده است.
مشکلات بلع پس از سکته مغزی
دیسفاژی یک اختلال بلع است که می تواند پس از سکته مغزی رخ دهد. این به دلیل آسیب به نواحی مغزی است که بلع را کنترل می‌کنند، که می‌تواند منجر به مشکل در انتقال غذا و مایعات از دهان به معده شود.
علل دیسفاژی بعد از سکته مغزی
دیسفاژی پس از سکته مغزی معمولاً در اثر آسیب به نواحی زیر مغز ایجاد می شود:
- ساقه مغز: ساقه مغز ماهیچه های درگیر در بلع را کنترل می کند. آسیب به ساقه مغز می تواند هماهنگی این ماهیچه ها را مختل کند و بلع آن را دشوار کند.
- مخچه: مخچه به هماهنگی حرکت و تعادل کمک می کند. آسیب به مخچه می تواند بر زمان و دقت حرکات بلع تأثیر بگذارد.
- قشر حرکتی: قشر حرکتی حرکت ارادی را کنترل می کند. آسیب به قشر حرکتی می تواند ماهیچه های درگیر در بلع را ضعیف کند.
- قشر حسی: قشر حسی اطلاعات حسی را از دهان و گلو دریافت می کند. آسیب به قشر حسی می تواند درک موقعیت غذا و مایعات در دهان و گلو را دشوار کند، که می تواند منجر به مشکل در بلع شود.
انواع دیسفاژی پس از سکته مغزی
- دیسفاژی اوروفارنکس: مشکل در بلع غذا و مایعات از دهان تا حلق (گلو).
- دیسفاژی مری: مشکل در بلع غذا و مایعات از حلق تا معده.
- دیسفاژی مختلط: مشکل در بلع غذا و مایعات هم در اوروفارنکس و هم در مری.
علائم دیسفاژی پس از سکته مغزی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در بلع غذا و مایعات
- سرفه یا خفگی در هنگام بلع
- آب دهان
- خارج شدن غذا یا مایع از بینی
- درد یا ناراحتی هنگام بلع
- گرفتگی صدا
- کاهش وزن
درمان دیسفاژی پس از سکته مغزی
درمان مشکلات بلع پس از سکته مغزی معمولاً شامل گفتار درمانی است. در برخی موارد، درمان های دیگری ممکن است لازم باشد، مانند:
دارو: برای کاهش اسپاسم عضلانی یا ترشحاتی که می توانند در بلع اختلال ایجاد کنند می توان از داروها استفاده کرد.
تحریک الکتریکی: از تحریک الکتریکی می توان برای تحریک عضلات درگیر در بلع استفاده کرد.
جراحی: ممکن است برای اصلاح ناهنجاری های ساختاری که باعث دیسفاژی می شوند، جراحی لازم باشد.
دیگر مشکلات مرتبط با غذا خوردن پس از سکته مغزی
خفگی هنگام غذا خوردن
خفگی هنگام غذا خوردن پس از سکته یک وضعیت پزشکی جدی است که می تواند منجر به ذات الریه آسپیراسیون، یک عفونت بالقوه کشنده ریه ها شود. زمانی اتفاق می افتد که غذا یا مایعات به جای معده وارد ریه ها شود. این می تواند به دلیل آسیب به اعصاب و عضلات کنترل کننده بلع اتفاق بیفتد.
عوامل متعددی وجود دارد که می تواند خطر خفگی بعد از سکته مغزی را افزایش دهد، از جمله:
- مشکلات بلع پس از سکته مغزی
- کاهش حس در دهان و گلو
- هماهنگی ضعیف عضلات مورد استفاده برای بلع
- ضعف عضلات
خفگی می تواند یک تجربه ترسناک باشد، اما مهم است که آرام بمانید و در صورت وقوع این مراحل را دنبال کنید:
- بلافاصله خوردن یا نوشیدن را متوقف کنید.
- به جلو خم شوید و به شدت سرفه کنید.
- اگر قادر به رفع انسداد نیستید با اورژانس تماس بگیرید.
- اگر پس از سکته مغزی دچار مشکل در بلع هستید، مهم است که برای ارزیابی و درمان به پزشک یا آسیب شناس گفتار زبان (SLP) مراجعه کنید. درمان ممکن است شامل تمرینات بلع، اصلاح رژیم غذایی یا جراحی باشد.
پریدن غذا در گلو پس از سکته مغزی
پریدن غذا در گلو پس از سکته، وضعیتی شایع است که می تواند منجر به مشکلات جدی در تغذیه پس از سکته مغزی شود. این وضعیت می تواند به دلیل آسیب به اعصاب و عضلات درگیر در بلع اتفاق بیفتد که می تواند در نتیجه سکته مغزی اتفاق بیفتد. هنگامی که این اتفاق می افتد، حرکت غذا از دهان به معده دشوار است و باعث می شود که احساس کنید در گلو گیر کرده است. پریدن غذا در گلو همچنین می تواند منجر به مشکلات دیگری مانند آسپیراسیون شود که زمانی است که غذا یا نوشیدنی به جای معده وارد ریه ها می شود. این می تواند باعث مشکلات سلامتی جدی مانند ذات الریه شود. اگر پس از سکته مغزی دچار این وضعیت شدید، مهم است که برای ارزیابی و درمان به پزشک یا آسیب شناس گفتار زبان مراجعه کنید. درمان ممکن است شامل تمریناتی برای تقویت عضلات درگیر در بلع و همچنین تغییر در رژیم غذایی و عادات غذایی شما باشد.
دیگر عوارض مرتبط با غذا خوردن پس از سکته مغزی
- سرفه زیاد بعد از غذا
- عطسه کردن بعد از غذا
- ناتوانی در خوردن غذاهای سفت پس از سکته مغزی
روشهای درمان
مدیریت تغذیه
حمایت تغذیه ای: کالری و مواد مغذی کافی را از طریق مصرف خوراکی، تغذیه روده ای (تغذیه لوله ای) یا تغذیه تزریقی (تغذیه IV) فراهم کنید.
اصلاحات غذایی: مثلاً غذاهای نرم یا پوره شده، مایعات غلیظ شده
مشاوره تغذیه: ارائه آموزش و حمایت از بیماران و مراقبان در مورد عادات غذایی سالم و مدیریت تغذیه.
مدیریت دیسفاژی
بلع درمانی: تمرینات و تکنیک هایی برای بهبود عملکرد بلع.
اصلاحات غذایی: همانطور که در بالا ذکر شد، رژیم غذایی را برای تسهیل بلع تنظیم کنید.
تجهیزات تطبیقی: استفاده از ظروف، بشقاب ها و فنجان های طراحی شده برای افراد مبتلا به دیسفاژی.
مداخلات دارویی: داروهایی برای کاهش تولید بزاق یا بهبود هماهنگی بلع.
متخصصان ما در کلینیک گفتاردرمانی خانه توانبخشی در شمال تهران خدمات تخصصی گفتاردرمانی را برای بهبود مشکلات بلع پس از سکته مغزی ارائه می دهند.
