دیسفاژی پس از سکته مغزی
دیسفاژی، اصطلاح پزشکی برای مشکل در بلع، یک عارضه شایع است که تا 50٪ از بازماندگان سکته مغزی را تحت تاثیر قرار می دهد. این وضعیت می تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی آنها تأثیر بگذارد و منجر به سوء تغذیه، کم آبی، پنومونی آسپیراسیون و افزایش هزینه های سلامتی شود. درک مکانیسم‌ها، عوامل خطر، تظاهرات بالینی و استراتژی‌های مدیریت دیسفاژی پس از سکته مغزی برای مراقبت مؤثر از بیمار بسیار مهم است.
سکته مغزی زمانی رخ می دهد که جریان خون به قسمتی از مغز قطع شود و منجر به آسیب بافتی و نقص عملکردی شود. مناطقی از مغز که مسئول بلع هستند، از جمله قشر مخ، ساقه مغز و مخچه، به ویژه در برابر آسیب سکته آسیب پذیر هستند.
فرآیند بلع شامل هماهنگی پیچیده ای از عضلات، اعصاب و بازخورد حسی است. آسیب به هر بخشی از این شبکه عصبی پیچیده می تواند مکانیسم بلع طبیعی را مختل کند و منجر به دیسفاژی شود.
عوامل خطر برای دیسفاژی پس از سکته مغزی
- شدت سکته مغزی: هر چه سکته مغزی شدیدتر باشد، خطر دیسفاژی بیشتر است.
- محل سکته مغزی: سکته هایی که ساقه مغز، مخچه یا نیمکره غالب را درگیر می کنند، بیشتر باعث دیسفاژی می شوند.
- سن: افراد مسن در معرض افزایش خطر دیسفاژی پس از سکته هستند.
- مشکلات بلع از قبل موجود: افرادی که سابقه مشکلات بلع قبل از سکته مغزی دارند، بیشتر احتمال دارد که پس از آن دچار دیسفاژی شوند.
- شرایط پزشکی عمومی: برخی از شرایط پزشکی مانند دیابت، فشار خون بالا و بیماری پارکینسون می توانند خطر ابتلا به دیسفاژی پس از سکته را افزایش دهند.
علائم دیسفاژی پس از سکته مغزی
اختلال بلع پس از سکته مغزی بسته به شدت و محل آسیب مغزی می تواند به روش های مختلفی ظاهر شود. علائم رایج عبارتند از:
- مشکل در شروع بلع: فرد ممکن است در هنگام تلاش برای بلع دچار تاخیر یا تردید شود.
- بلع سخت: بلع ممکن است به تلاش یا فشار اضافی نیاز داشته باشد.
- سرفه یا خفگی در حین بلع: غذا یا مایع ممکن است وارد راه هوایی شده و باعث سرفه، خفگی یا آسپیراسیون شود.
- افزایش ترشح آب دهان: فرد ممکن است در کنترل بزاق مشکل داشته باشد که منجر به ترشح آب دهان می شود.
- تغییرات در کیفیت صدا: صدا ممکن است خشن، ضعیف یا تیره به نظر برسد.
- کاهش وزن: مشکل در بلعیدن می تواند منجر به دریافت ناکافی غذا و کاهش وزن شود.
روشهای درمان
مدیریت دیسفاژی پس از سکته مغزی شامل یک رویکرد چند رشته ای از جمله آسیب شناسان گفتار زبان، کاردرمانگران، متخصصان تغذیه و پزشکان است. استراتژی های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بلع درمانی: این درمان اولیه برای دیسفاژی پس از سکته است. یک متخصص گفتاردرمانی با فرد کار می کند تا قدرت و هماهنگی عضلات را بهبود بخشد، الگوهای بلع را دوباره آموزش دهد.
- اصلاحات غذایی: تنظیم قوام غذا و مایعات می تواند بلع را آسان تر کند. ممکن است غذاهای پوره یا غلیظ شده و همچنین مایعات قابل نوشیدن توصیه شود.
- تغییرات وضعیتی: برخی از موقعیت های بدن، مانند نشستن به صورت عمودی با سر کمی خم شده به جلو، می تواند بلع را تسهیل کند.
- تحریک الکتریکی: این تکنیک شامل استفاده از جریان های الکتریکی برای تحریک عضلات درگیر در بلع است.
- مداخلات دارویی: داروهایی مانند شل کننده های عضلانی یا تزریق سم بوتولینوم ممکن است برای کاهش اسپاسم عضلانی و بهبود عملکرد بلع استفاده شوند.
