درمان بیش فعالی با نوروفیدبک یک روش نوین و موثر است که در کلینیک خانه توانبخشی – بهترین کاردرمانی شمال تهران – در کنار سایر متدهای درمانی ارائه می شود. بیش فعالی یک نگرانی رایج است، به ویژه در افرادی که مبتلا به اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) تشخیص داده شده است. اختلال بیش فعالی بر تمرکز، کنترل تکانه و بهره وری روزانه تأثیر می گذارد و مدیریت فعالیت های روزانه را به چالش می کشد. درمان های سنتی شامل داروها و درمان های رفتاری است، اما این درمان ها با محدودیت هایی از جمله عوارض جانبی و نتایج متناقض همراه هستند.
یکی از جایگزین هایی که برای درمان بیش فعالی به رسمیت شناخته می شود، درمان نوروفیدبک است، یک تکنیک غیر تهاجمی که مغز را آموزش می دهد تا فعالیت خود را تنظیم کند. نتایج امیدوارکننده ای در کمک به افراد برای مدیریت بیش فعالی بدون اتکا به دارو نشان داده است.
بیش فعالی با حرکات زیاد، تکانشگری و مشکل در حفظ توجه مشخص می شود. معمولاً با شرایطی مانند ADHD مرتبط است اما می تواند با اضطراب، استرس و عدم تعادل عصبی نیز مرتبط باشد.
علائم بیش فعالی
- بی قراری و حرکت مداوم
- ناتوانی در نشستن طولانی مدت
- رفتار تکانشی و عدم صبر
- مشکل در تمرکز بر روی وظایف
- وقفه های مکرر در مکالمات
- مشکل در دنبال کردن دستورالعمل ها
بیش فعالی در کودکان در مقابل بزرگسالان
کودکان اغلب بیش فعالی را از طریق حرکات بیش از حد، مشکل در تمرکز و طغیان های تکانشی نشان می دهند. در بزرگسالان، بیش فعالی ممکن است به صورت بی قراری، مشکل در انجام وظایف و چالش در حفظ روابط اجتماعی مشخص شود.
انواع بیش فعالی:
نوع ترکیبی: فرد هم علائم بی‌توجهی و هم بیش فعالی – تکانشگری را دارد.
نوع بی‌توجهی: فرد بیشتر علائم بی‌توجهی را دارد و علائم بیش فعالی – تکانشگری کمتر یا خفیف‌تر هستند.
نوع بیش‌فعالی/تکانشگری: فرد بیشتر علائم بیش‌فعالی – تکانشگری را دارد و علائم بی توجهی کمتر یا خفیف‌تر هستند.
علل بیش فعالی
بیش فعالی ناشی از ترکیبی از عوامل عصبی، ژنتیکی و محیطی است.
عوامل عصبی
مطالعات تصویربرداری مغز نشان می دهد که بیش فعالی با عدم تعادل در فعالیت امواج مغزی، به ویژه امواج تتا بیش از حد (مرتبط با بی توجهی) و کمبود امواج بتا (مرتبط با تمرکز و توجه) مرتبط است.
تاثیر ژنتیکی
مطالعات نشان می دهد که ADHD و بیش فعالی اغلب در خانواده ها دیده می شود که نشان دهنده یک استعداد ژنتیکی است.
محرک های محیطی
قرار گرفتن در معرض سموم در دوران بارداری
زایمان زودرس یا وزن کم هنگام تولد
تروما یا استرس در اوایل دوران کودکی
تاثیرات سبک زندگی
الگوهای خواب ضعیف
مصرف بالای قند و مواد غذایی فرآوری شده
قرار گرفتن بیش از حد در معرض صفحه نمایش از جمله موبایل و تبلت
روشهای درمان بیش فعالی
درمان های مبتنی بر دارو
محرک ها (به عنوان مثال، ریتالین، آدرال) سطح دوپامین را برای بهبود تمرکز افزایش می دهند.
داروهای غیر محرک (مانند Strattera) به تنظیم توجه بدون تحریک تولید دوپامین کمک می کنند.
رفتار درمانی
درمان شناختی رفتاری (CBT) به افراد کمک می کند تا راهبردهای مقابله ای را توسعه دهند.
برنامه های آموزشی والدین به والدین آموزش می دهد که رفتارهای بیش فعال را مدیریت کنند.
اصلاحات سبک زندگی
ورزش منظم عملکرد مغز را بهبود می بخشد.
یک رژیم غذایی سالم از تعادل انتقال دهنده های عصبی پشتیبانی می کند.
تمرینات ذهن آگاهی به تنظیم هیجانی کمک می کند.
درمان بیش فعالی با نوروفیدبک
نوروفیدبک نوعی تمرین مغزی است که به افراد کمک می‌کند تا فعالیت مغز خود را تنظیم کنند. این شامل نظارت بر امواج مغزی و ارائه بازخورد در زمان واقعی برای تشویق عملکرد بهینه مغز است. برخلاف دارو، نوروفیدبک مواد خارجی را وارد بدن نمی‌کند، بلکه در عوض توانایی مغز را برای بازیابی مجدد خود از طریق نوروپلاستیسیته مهار می‌کند.
نوروفیدبک با آموزش مغز برای تغییر الگوهای امواج مغزی نامنظم به حالت های متعادل تر عمل می کند. درمان معمولاً شامل موارد زیر است:
- ثبت فعالیت مغز از طریق دستگاه EEG.
- ارائه بازخورد در زمان واقعی با استفاده از نشانه های دیداری یا شنیداری.
- تقویت تغییرات مثبت از طریق تمرینات مکرر.
مطالعات نشان داده اند که افرادی که تحت آموزش نوروفیدبک قرار می گیرند، پیشرفت های قابل توجهی در توجه، کنترل تکانه و تنظیم کلی رفتار نشان می دهند.
نحوه عملکرد نوروفیدبک در درمان بیش فعالی
نقشه برداری اولیه مغز (qEEG):
یک اسکن کمی EEG (qEEG) برای شناسایی فعالیت غیر طبیعی امواج مغزی انجام می شود.
آموزش سفارشی نوروفیدبک:
بر اساس نتایج qEEG، جلسات نوروفیدبک شخصی طراحی شده است.
نظارت بر پیشرفت:
جلسات منظم به پیگیری پیشرفت ها و تنظیم پروتکل های آموزشی بر اساس آن کمک می کند.
انواع تکنیک های نوروفیدبک مورد استفاده
EEG نوروفیدبک: رایج ترین تکنیک، استفاده از EEG برای اندازه گیری و آموزش فعالیت مغز.
نوروفیدبک HEG: بر افزایش جریان خون برای بهبود عملکرد مغز تمرکز دارد.
نوروفیدبک با فرکانس پایین: ساختارهای عمیق مغز را برای تنظیم رفتار هدف قرار می دهد.
نقش امواج مغزی در درمان نوروفیدبک
هر نوع موج مغزی در رفتار و شناخت نقش دارد:
- امواج دلتا: با خواب عمیق و استراحت مرتبط است.
- امواج تتا: با خلاقیت مرتبط است اما تتا بیش از حد با بی توجهی مرتبط است.
- امواج آلفا: کمک به آرامش و تمرکز.
- امواج بتا: برای تفکر فعال و حل مسئله بسیار مهم است.
نوروفیدبک به تعادل این امواج برای کاهش بیش فعالی کمک می کند.
اثربخشی نوروفیدبک برای بیش فعالی
مطالعات نشان می دهد که بیش از 70 درصد از افرادی که تحت نوروفیدبک قرار می گیرند، پیشرفت های قابل توجهی را تجربه می کنند. جدول زمانی برای نتایج قابل توجه متفاوت است، اما بسیاری تغییرات مثبت را پس از 20-40 جلسه گزارش می دهند.
مزایای نوروفیدبک نسبت به دارو
- رویکرد بدون دارو بدون عوارض جانبی.
- بهبودهای طولانی مدت با آموزش مجدد مغز.
- درمان شخصی متناسب با نیازهای فردی.
چالش ها و محدودیت ها
- پرهزینه و همیشه تحت پوشش بیمه نیست.
- مستلزم ثبات و تعهد است.
- اثربخشی در بین افراد متفاوت است.
نوروفیدبک یک درمان امیدوارکننده و بدون دارو برای بیش فعالی است. با بازآموزی فعالیت الکتریکی مغز، به افراد کمک می کند تمرکز، کنترل تکانه و رفتار را بهبود بخشند. اگرچه نوروفیدبک یک راه حل سریع نیست، اما مزایای طولانی مدت و جایگزینی برای درمان های سنتی ارائه می دهد.
سوالات متداول
چند جلسه برای اثربخشی نوروفیدبک لازم است؟ به طور معمول، 20-40 جلسه برای بهبود قابل توجه مورد نیاز است.
آیا نوروفیدبک برای کودکان بی خطر است؟ بله، این یک تکنیک غیر تهاجمی و ایمن برای کودکان و بزرگسالان است.
آیا نوروفیدبک عوارض جانبی دارد؟ به طور کلی، هیچ عارضه جانبی عمده ای وجود ندارد، اگرچه خستگی خفیف می تواند رخ دهد.
آیا نوروفیدبک می تواند بیش فعالی را به طور کامل درمان کند؟ این به طور قابل توجهی علائم را کاهش می دهد اما به عنوان بخشی از یک رویکرد جامع بهترین کار را دارد.
