انواع مشکل دیکته نویسی یا اختلال املا نویسی، یک چالش رایج در یادگیری است که بسیاری از افراد با آن مواجه می‌شوند. این اختلال می‌تواند در توانایی فرد برای هجی کردن صحیح کلمات و به کار بردن صحیح علائم نگارشی تاثیر بگذارد. دلایل مختلفی برای بروز اختلال دیکته نویسی وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به عوامل عصبی، شناختی، حسی و حتی عاطفی اشاره کرد.
اختلال در دیکته باید حتما در کلاس اول برطرف شود ، چراکه تاخیر در شروع مداخلات آموزشی می تواند روند بهبودی را سخت کند و سبب بروز مشکلات تحصیلی برای دانش آموز شود ، متخصصان ما در مرکز خانه توانبخشی ، خدمات تشخیصی و درمان انواع اختلالات یادگیری از جمله اختلال دیکته نویسی را ارائه می دهند.
انواع مشکل دیکته نویسی
اختلال دیکته نویسی را می‌توان به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد که هر کدام ویژگی‌ها و دلایل خاص خود را دارند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین انواع این اختلال می‌پردازیم:
1. اختلالات آوایی (Phonological Dyslexia)
ویژگی‌ها: در این نوع اختلال، فرد در تبدیل صداهای گفتاری به حروف و ترکیب آن‌ها برای تشکیل کلمات مشکل دارد. به عبارت دیگر، او نمی‌تواند ارتباط بین صداها و حروف را به درستی برقرار کند.
علل: این اختلال اغلب به دلیل مشکلات پردازش شنوایی یا آگاهی واجی رخ می‌دهد.
مثال: فردی که دچار این اختلال است، ممکن است کلمه “کتاب” را به صورت “کتاپ” یا “کتا” بنویسد.
2. اختلالات دیداری (Visual Dyslexia)
ویژگی‌ها: در این نوع اختلال، فرد در تشخیص و به خاطر سپردن شکل ظاهری کلمات مشکل دارد. او ممکن است حروف را اشتباه کند یا ترتیب آن‌ها را به هم بریزد.
علل: مشکلات پردازش بینایی یا حافظه دیداری می‌توانند باعث این اختلال شوند.
مثال: فردی که دچار این اختلال است، ممکن است حرف “ب” را با حرف “د” اشتباه کند یا کلمه “مدرسه” را به صورت “مدسر” بنویسد.
3. اختلالات زنجیره‌ای (Surface Dyslexia)
ویژگی‌ها: در این نوع اختلال، فرد در یادگیری هجی کلمات نامنظم مشکل دارد. این کلمات، کلماتی هستند که هجی آن‌ها با تلفظشان مطابقت ندارد.
علل: این اختلال اغلب به دلیل ضعف در حافظه دیداری یا لفظی رخ می‌دهد.
4. اختلالات مختلط (Mixed Dyslexia)
ویژگی‌ها: این نوع اختلال ترکیبی از چندین نوع اختلال دیکته نویسی است. به عبارت دیگر، فرد همزمان از چندین مشکل هجی رنج می‌برد.
دلایل بروز اختلال دیکته نویسی
دلایل بروز اختلال دیکته نویسی بسیار متنوع هستند و می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
عوامل عصبی: آسیب‌های مغزی، اختلالات یادگیری مانند دیسلکسیا، و ناهنجاری‌های عصبی می‌توانند بر توانایی فرد در هجی کردن کلمات تاثیر بگذارند.
عوامل شناختی: مشکلات پردازش اطلاعات، حافظه ضعیف، و توجه کم می‌توانند باعث بروز اختلال دیکته نویسی شوند.
عوامل حسی: مشکلات بینایی، شنوایی، یا هماهنگی بینایی-حرکتی می‌توانند در هجی کردن کلمات اختلال ایجاد کنند.
عوامل عاطفی: اضطراب، استرس، و عدم اعتماد به نفس می‌توانند بر عملکرد فرد در نوشتن تاثیر بگذارند.
تشخیص دقیق اختلال دیکته نویسی توسط متخصصان آموزش ویژه‌ای مانند روانشناسان، گفتاردرمانگران و کاردرمانگران انجام می‌شود. این متخصصان از آزمون‌های مختلفی برای ارزیابی مهارت‌های خواندن، نوشتن و هجی کردن فرد استفاده می‌کنند.
درمان انواع مشکل دیکته نویسی
درمان اختلال دیکته نویسی به نوع و شدت اختلال بستگی دارد. روش‌های درمانی مختلفی برای بهبود این اختلال وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
آموزش مستقیم هجی: آموزش مستقیم قواعد هجی و تمرین‌های هدفمند برای تقویت مهارت‌های هجی کردن.
استفاده از ابزارهای کمک آموزشی: استفاده از نرم‌افزارها و بازی‌های آموزشی برای بهبود مهارت‌های هجی.
تمرینات آگاهی واجی: تمریناتی برای افزایش آگاهی فرد از صداهای مختلف زبان و ارتباط آن‌ها با حروف.
تمرینات تقویت حافظه: تمریناتی برای تقویت حافظه دیداری و لفظی.
درمان‌های رفتاری: درمان‌هایی برای کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس فرد.
اگرچه نمی‌توان از بروز تمام انواع اختلال دیکته نویسی پیشگیری کرد، اما می‌توان با انجام برخی اقدامات از بروز برخی از انواع آن جلوگیری کرد. برخی از این اقدامات عبارتند از:
- ترویج عادت مطالعه: تشویق کودکان به مطالعه منظم و گسترده.
- آموزش صحیح هجی: آموزش صحیح قواعد هجی به کودکان از سنین پایین.
- استفاده از ابزارهای کمک آموزشی: استفاده از ابزارهای کمک آموزشی مانند دیکشنری و نرم‌افزارهای آموزشی.
- تشخیص زودهنگام مشکلات: توجه به مشکلات یادگیری کودکان در سنین پایین و مراجعه به متخصص در صورت نیاز.
انواع مشکل دیکته نویسی یک چالش قابل درمان است. با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال می‌توانند به طور قابل توجهی مهارت‌های هجی کردن خود را بهبود بخشند. والدین، معلمان و متخصصان باید با هم همکاری کنند تا به کودکان مبتلا به این اختلال کمک کنند تا به پتانسیل کامل خود دست یابند.
