اضطراب مدرسه در کودکان موضوعی است که به طور فزاینده ای بر کودکان در تمام سنین تأثیر می گذارد. طبیعی است که بچه ها گهگاهی از مدرسه ناراحت شوند – به ویژه در طول امتحانات یا هنگام ملاقات با همکلاسی های جدید – اما وقتی این نگرانی ها بسیار زیاد می شود، می تواند مانع از توانایی کودک برای لذت بردن و موفقیت در تحصیل شود. برای والدین و مربیان، درک اضطراب مدرسه برای ارائه حمایت مناسب به کودکان و ایجاد محیط هایی که در آن بتوانند از نظر تحصیلی و اجتماعی رشد کنند، ضروری است. پرداختن به این مشکل در مراحل اولیه می تواند از تأثیرات طولانی مدت بر رشد تحصیلی، عاطفی و اجتماعی کودک جلوگیری کند.
اضطراب مدرسه در کودکان به ترس مداوم، عصبی بودن یا نگرانی اشاره دارد که بر نگرش آنها نسبت به مدرسه تأثیر می گذارد. بر خلاف اضطراب های معمولی که با رویدادهای خاص مانند آزمون ها یا اجراها می آیند و می روند، اضطراب مدرسه بیشتر ثابت است و می تواند به اشکال مختلفی مانند بی میلی به حضور در مدرسه، علائم جسمی یا ناراحتی عاطفی ظاهر شود. تصورات غلط در مورد اضطراب کودکان اغلب ایجاد می شود. بسیاری تصور می کنند که این “فقط یک مرحله” است یا اینکه کودک “بیش از حد احساساتی” است. با این حال، اضطراب مدرسه یک وضعیت واقعی است که اگر به آن توجه نشود، می تواند زندگی روزمره و آینده کودک را مختل کند.
دلایل اضطراب مدرسه در کودکان
اضطراب مدرسه اغلب نتیجه عوامل متعددی است که هر کدام به طور متفاوتی در سطح استرس کودک نقش دارند. علل شایع عبارتند از:
- فشارهای تحصیلی: نیاز به برتری و برآورده کردن انتظارات تحصیلی می تواند استرس شدید ایجاد کند، به خصوص اگر بچه ها احساس کنند که عقب مانده اند.
- چالش های اجتماعی و قلدری: مرور موقعیت های اجتماعی بخش مهمی از زندگی مدرسه است. اگر کودکی برای قرارگیری در جمع همکلاسی های خود تلاش کند یا با قلدری روبرو شود، می تواند اضطراب او را تشدید کند.
- تغییر در محیط یا روال: نقل مکان به مدرسه جدید، تعویض معلم یا حتی تغییر کلاس درس می تواند برای کودکان مختل کننده باشد و باعث نگرانی و ناراحتی شود.
- شرایط خانواده و عوامل بیرونی: عوامل خارج از مدرسه، مانند انتظارات والدین، طلاق، یا استرس مالی در خانواده نیز می توانند بر رفاه کودک تأثیر بگذارند.
- ویژگیهای شخصیتی: برخی از کودکان به طور طبیعی حساستر، خجالتیتر و یا مستعد نگرانی هستند، که آنها را بیشتر در معرض اضطراب در محیط های مدرسه قرار میدهد.
علائم و نشانه های اضطراب مدرسه در کودکان
علائم عاطفی: کودکان ممکن است به طور غیرعادی نگران، غمگین یا حتی عصبانی در مورد مسائل مدرسه به نظر برسند. اشک ریختن مکرر، تحریک پذیری، یا ترس مربوط به فعالیت های مدرسه از شاخص های رایج هستند.
علائم جسمی: اضطراب می تواند باعث درد معده، سردرد یا خستگی شود و باعث شود کودکان از نظر جسمی احساس ناخوشایندی کنند.
علائم رفتاری: کودک مبتلا به اضطراب مدرسه ممکن است از رفتن به مدرسه امتناع کند، در تمرکز مشکل داشته باشد یا از دوستان منزوی و منزوی شود.
علائم نیز می تواند بسته به سن متفاوت باشد. به عنوان مثال، کودکان کوچکتر ممکن است تمایل شدیدی به ماندن در کنار والدین داشته باشند، در حالی که کودکان بزرگتر ممکن است به دلیل عدم تمرکز، شروع به حذف کلاسها یا عملکرد ضعیف در مدرسه کنند.
عوارض کوتاه مدت و بلند مدت
اضطراب مدرسه نه تنها بر سلامتی فوری کودک تأثیر می گذارد، بلکه در صورت عدم توجه می تواند عواقب طولانی مدتی نیز داشته باشد.
تأثیرات تحصیلی: کودکانی که مکرراً در مورد مدرسه مضطرب هستند ممکن است با حضور در مدرسه مشکل داشته باشند، از انجام تکالیف عقب بمانند و فرصتهای مهم یادگیری را از دست بدهند.
تأثیرات اجتماعی و شخصی: اضطراب میتواند دوستیها را برای کودکان دشوار کند و میتواند منجر به اعتماد به نفس پایین شود، زیرا ممکن است احساس «متفاوت» یا ناتوانی در رسیدگی به آنچه به نظر میرسد کودکان دیگر به راحتی مدیریت میکنند، شود.
ملاحظات سلامت روان درازمدت: بدون مداخله، اضطراب مدرسه ممکن است به شرایط جدی تری مانند اضطراب مزمن، افسردگی یا فوبیای اجتماعی در نوجوانی و بزرگسالی تبدیل شود.
تکنیک های مقابله ای برای کودکان مبتلا به اضطراب مدرسه
آموزش تکنیک های مقابله به کودکان ابزارهای عملی برای مدیریت اضطراب به آنها می دهد و به آنها اجازه می دهد احساس قدرت و کنترل کنند.
- تمرینات آرامش بخش: تمرینات ساده تنفسی یا فعالیت های تمرکز حواس می تواند به کودکان کمک کند ذهن و بدن خود را آرام کنند. به عنوان مثال، تمرین تنفس عمیق برای چند دقیقه قبل از مدرسه یا یک فعالیت استرس زا می تواند تفاوت قابل توجهی ایجاد کند.
- مدیریت زمان و مهارتهای مطالعه: برای کودکان بزرگتر، یادگیری مهارتهای مدیریت زمان میتواند اضطراب مربوط به مطالعه لحظه آخری یا تکالیف فراموش شده را کاهش دهد. کمک به کودکان در تقسیم وظایف بزرگتر به مراحل قابل مدیریت نیز می تواند اعتماد به نفس آنها را افزایش دهد.
- تشویق سرگرمی ها و علایق غیر تحصیلی: داشتن سرگرمی های خارج از مدرسه، مانند هنر، ورزش یا موسیقی، می تواند باعث فرار از فشارهای مدرسه و ایجاد عزت نفس شود.
اگر اضطراب کودک برای چندین هفته ادامه داشت یا شروع به تداخل در فعالیت های روزانه کرد، ممکن است زمان آن فرا رسیده باشد که با یک متخصص سلامت روان مشورت کنید. برخی از نشانههایی که نشاندهنده نیاز به حمایت حرفهای هستند عبارتند از امتناع مداوم از مدرسه، علائم فیزیکی بدون دلیل پزشکی و ترس یا غم شدید. درمان شناختی- رفتاری (CBT) یکی از موثرترین درمان ها برای اضطراب در کودکان است. این به آنها کمک می کند تا الگوهای فکری غیر مفید را تشخیص دهند و تغییر دهند. سایر مداخلات، مانند بازی درمانی یا هنر درمانی، می تواند به ویژه برای کودکان کوچکتر که ممکن است در بیان احساسات خود به صورت کلامی مشکل داشته باشند، مفید باشد.