استرابیسم یا انحراف چشم ، یک مشکل مرتبط با چشم ها است که بر روی همسویی چشم ها تأثیر می گذارد. در یک فرد مبتلا به استرابیسم، چشم ها هنگام نگاه کردن به یک جسم به درستی با یکدیگر همسو نمی شوند. این ناهماهنگی می تواند ثابت یا متناوب باشد و ممکن است شدت آن متفاوت باشد. انحراف چشم می تواند بر توانایی فرد برای دیدن واضح تأثیر بگذارد و باعث ایجاد مشکلات بینایی و درک عمق شود. همچنین می تواند بر ظاهر و عزت نفس آنها تأثیر بگذارد.
علت اصلی استرابیسم، ارتباط نادرست بین مغز و عضلات کنترل کننده حرکت چشم است. به طور معمول، ماهیچه‌های هر دو چشم با هم کار می‌کنند تا چشم‌ها را تراز کنند و روی یک جسم تمرکز کنند. در افراد مبتلا به انحراف چشم ، ممکن است در هماهنگی عضلات چشم اختلال ایجاد شود که منجر به ناهماهنگی آنها شود. این می تواند به دلیل عوامل متعددی باشد، از جمله مشکلات مربوط به خود عضلات چشم، اعصابی که ماهیچه ها را کنترل می کنند، یا پردازش اطلاعات بصری توسط مغز.
انواع استرابیسم
ایزوتروپی: در ایزوتروپی، یک چشم به سمت داخل بینی می چرخد در حالی که چشم دیگر صاف می ماند. این وضعیت در کودکان شایع تر است.
اگزوتروپی: در اگزوتروپی، یک چشم از بینی به سمت بیرون می چرخد در حالی که چشم دیگر صاف می ماند. این وضعیت می تواند در هر سنی رخ دهد.
هایپرتروپی: در هایپرتروپی، یک چشم بالاتر از چشم دیگر قرار می گیرد و باعث انحراف عمودی می شود. این نوع استرابیسم کمتر رایج است اما هنوز هم می تواند تأثیر قابل توجهی بر بینایی داشته باشد.
هیپوتروپی: در هیپوتروپی، یک چشم پایین تر از چشم دیگر قرار می گیرد و باعث انحراف عمودی می شود. این نوع انحراف چشم می تواند بینایی و درک عمق را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
استرابیسم می تواند در بدو تولد وجود داشته باشد یا در مراحل بعدی زندگی ایجاد شود. در کودکان، انحراف چشم ممکن است به دلیل عوامل متعددی از جمله ژنتیک، عیوب انکساری یا مشکلات عضلات چشم ایجاد شود. در بزرگسالان، می تواند نتیجه شرایط پزشکی زمینه ای مانند بیماری تیروئید چشم، سکته مغزی یا ضربه به سر باشد. تشخیص و درمان زودهنگام استرابیسم برای جلوگیری از مشکلات و عوارض طولانی مدت بینایی بسیار مهم است.
علائم استرابیسم بسته به نوع و شدت بیماری ممکن است متفاوت باشد. علائم رایج عبارتند از:
- ناهماهنگی چشم ها
- دوبینی
- مشکل در تمرکز
- خستگی یا خستگی چشم
- سردرد
- درک ضعیف از عمق
در کودکان، استرابیسم می تواند منجر به تنبلی چشم شود. تنبلی چشم زمانی رخ می دهد که مغز شروع به نادیده گرفتن چشم منحرف می‌کند و در طول زمان منجر به کاهش دید در آن چشم می‌شود. در صورت عدم درمان، تنبلی چشم می تواند باعث از دست دادن دائمی بینایی شود. به همین دلیل است که تشخیص زودهنگام و مداخله در کودکان مبتلا به استرابیسم بسیار مهم است.
روشهای درمان انحراف چشم
درمان استرابیسم به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. در بسیاری از موارد، درمان ممکن است شامل یک یا چند گزینه زیر باشد:
عینک یا لنزهای تماسی: اصلاح عیوب انکساری با لنزهای تجویزی می‌تواند در برخی موارد به بهبود تراز چشم و حدت بینایی کمک کند.
بینایی درمانی: این شامل یک سری تمرینات و فعالیت های چشمی است که برای بهبود هماهنگی چشم و تقویت عضلات چشم طراحی شده است. متخصص کاردرمانی این تمرینات را در نظر می گیرد.
بستن چشم: بستن چشم قوی‌تر برای تشویق چشم ضعیف تر به کار سخت تر می تواند به بهبود بینایی در کودکان مبتلا به آمبلیوپی ناشی از استرابیسم کمک کند.
لنزهای منشوری: لنزهای ویژه با اصلاح منشور می توانند به تراز کردن چشم ها و کاهش دید دوگانه کمک کنند.
جراحی عضله چشم: در برخی موارد، ممکن است جراحی برای اصلاح تراز عضلات چشم ضروری باشد. این معمولاً برای موارد استرابیسم شدید یا پایدار اختصاص دارد.
