رشد حرکتی کودک فرآیندی است که در آن نوزادان و کودکان یاد می گیرند که بدن خود را کنترل کنند. این شامل تعامل پیچیده ای از عوامل فیزیکی، عصبی و روانی است. رشد حرکتی معمولاً به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: مهارت های حرکتی درشت و مهارت های حرکتی ظریف.
بیشتر بخوانید : کاردرمانی برای کودکان
مراحل رشد حرکتی کودک
مهارت های حرکتی درشت ماهیچه های بزرگ بدن مانند پاها، بازوها و نیم تنه را درگیر می کند. آنها مسئول حرکت و هماهنگی هستند. نقاط عطف مهارت حرکتی درشت معمولاً به ترتیب زیر ایجاد می شود:
- نوزادان (0-3 ماه): می توانند سر و سینه خود را هنگامی که روی شکم دراز می کشند بلند کنند و می توانند از پشت به شکم بغلتند و بالعکس.
- نوزادان (4 تا 11 ماه): می توانند بدون حمایت بنشینند، می توانند روی دست ها و زانوهای خود بخزند و می توانند به حالت ایستاده بکشند.
- کودکان نوپا (12 تا 24 ماه): می توانند بدون حمایت بایستند، می توانند با حمایت راه بروند و می توانند به طور مستقل چند قدم بردارند.
- کودکان پیش دبستانی (2 تا 5 سال): می توانند بدود، بپرند، بپرند و صعود کنند.
مهارت های حرکتی ظریف ماهیچه های کوچک دست و انگشتان را درگیر می کند. آنها مسئول دستکاری اشیا و کارهایی مانند نوشتن و طراحی هستند. نقاط عطف مهارت های حرکتی ظریف معمولاً به ترتیب زیر ایجاد می شوند:
- نوزادان (0 تا 3 ماه): می توانند اشیاء را با تمام دستان خود بگیرند و می توانند دستان خود را به سمت دهان خود ببرند.
- نوزادان (4 تا 11 ماه): می توانند اشیاء را با انگشتان خود دراز کنند و نگه دارند، می توانند اشیاء را به هم بکوبند و به اشیایی که می خواهند اشاره کنند.
- کودکان نوپا (24-12 ماه): می توانند اشیای کوچک را با انگشت شست و اشاره خود بردارند، می توانند بلوک ها را روی هم قرار دهند و می توانند از فنجان بنوشند.
- کودکان پیش دبستانی (2 تا 5 سال): می توانند خطوط و دایره بکشند، می توانند از قاشق و چنگال استفاده کنند و می توانند با کمک دستان خود لباس بپوشند.
توجه به این نکته مهم است که هر کودکی با سرعت خاص خود رشد می کند. طیف وسیعی از رشد طبیعی وجود دارد و برخی از کودکان ممکن است زودتر یا دیرتر از دیگران به نقاط عطف برسند. اگر نگران رشد حرکتی کودک خود هستید، با پزشک اطفال خود صحبت کنید. آنها می توانند رشد کودک شما را ارزیابی کنند و راهنمایی و حمایت کنند.
تاخیر رشد حرکتی
علائم تاخیر در رشد حرکتی در کودکان بسته به نواحی خاصی که تحت تاثیر قرار می گیرند می تواند متفاوت باشد. با این حال، برخی از شاخص های رایج عبارتند از:
تأخیرهای حرکتی درشت: مشکل در تعادل، هماهنگی و حرکات عضلانی بزرگ مانند خزیدن، راه رفتن، دویدن و پریدن.
تأخیرهای حرکتی ظریف: مشکل در حرکات کوچک ماهیچه ها، مانند گرفتن اشیا، در دست گرفتن مداد، بریدن با قیچی و بستن دکمه ها.
تأخیر در هماهنگی چشم و دست: مشکل در هماهنگی حرکات چشم و حرکات دست، که منجر به چالش هایی در انجام کارهایی مانند گرفتن توپ، نقاشی و رنگ آمیزی می شود.
مشکلات پردازش حسی: حساسیت بیش از حد یا کم‌حساسیت به ورودی حسی، که می‌تواند بر مهارت‌های حرکتی، توجه و رفتار تأثیر بگذارد.
نقش کاردرمانی در رسیدگی به رشد حرکتی تاخیری
یک کاردرمانگر (OT) می تواند رشد حرکتی کودک را ارزیابی کند و زمینه های خاصی را که نیاز به بهبود دارند شناسایی کند. آنها سپس با کودک و خانواده اش کار خواهند کرد تا یک برنامه درمانی شخصی ایجاد کنند که نیازهای فردی کودک را هدف قرار دهد.
درمان یکپارچگی حسی: این روش درمانی به کودکان کمک می کند تا اطلاعات حسی را سازماندهی و درک کنند، که می تواند توانایی آنها را برای تنظیم احساسات، تمرکز و تعامل با محیط خود بهبود بخشد.
آموزش مهارت های حرکتی ظریف: OT از فعالیت ها و بازی ها برای بهبود مهارت انگشتان، قدرت دست و هماهنگی استفاده می کند و انجام کارهایی مانند نوشتن، رنگ آمیزی و استفاده از قیچی را برای کودکان آسان تر می کند.
آموزش مهارت‌های حرکتی درشت: OT به کودکان کمک می‌کند تا تعادل، هماهنگی و قدرت را از طریق فعالیت‌هایی مانند بازی کردن، تعادل در وسایل و شرکت در فعالیت‌های بدنی ایجاد کنند.
آموزش هماهنگی چشم و دست: OTها از فعالیت‌هایی برای بهبود ارتباط بین ورودی بینایی و حرکات دست استفاده می‌کنند و گرفتن توپ، نقاشی و رنگ کردن را برای کودکان آسان‌تر می‌کنند.
تجهیزات تطبیقی: OT ممکن است ابزارهای تطبیقی مانند ظروف مخصوص یا وسایل کمکی نوشتاری را برای کمک به کودکانی که دارای مشکلات حرکتی هستند توصیه کنند تا وظایف روزانه را مستقل‌تر انجام دهند.
فواید کاردرمانی
کاردرمانی می تواند به طور قابل توجهی رشد حرکتی و توانایی های عملکردی کلی کودک را بهبود بخشد که منجر به چندین مزیت از جمله:
تقویت مهارت های مراقبت از خود: کودکان می توانند در لباس پوشیدن، غذا خوردن و کارهای بهداشتی مستقل تر شوند.
بهبود عملکرد تحصیلی: بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف می‌تواند نوشتن خوانا، مدیریت دستکاری‌ها و شرکت در فعالیت‌های کلاس را برای کودکان آسان‌تر کند.
افزایش تعامل اجتماعی: بهبود مهارت‌های حرکتی درشت می‌تواند مشارکت کودکان در فعالیت‌های فیزیکی و بازی با همسالان را آسان‌تر کند.
افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس: تسلط موفقیت آمیز بر مهارت های جدید می تواند اعتماد به نفس و احساس خودکارآمدی کودک را تقویت کند.
مداخله زودهنگام برای رسیدگی به رشد حرکتی تاخیری بسیار مهم است، زیرا می تواند به کودکان کمک کند تا به پتانسیل کامل خود برسند و به طور کامل در فعالیت های روزانه و تعاملات اجتماعی شرکت کنند. اگر در مورد رشد حرکتی کودک خود نگرانی دارید، با یک کاردرمانگر مشورت کنید تا در مورد ارزیابی و گزینه های درمانی صحبت کنید.
متخصصان ما در مرکز کاردرمانی خانه توانبخشی خدمات تخصصی کاردرمانی برای کودکانی که دارای تاخیر رشد حرکتی هستند ارائه می دهند.
راهکارهایی برای والدین
- فرصت های زیادی برای حرکت فراهم کنید. به فرزندتان اجازه دهید روی زمین بازی کند، از مبلمان بالا برود و برای بازی به بیرون برود.
- کودک خود را تشویق کنید تا مهارت های حرکتی درشت و ظریف را تمرین کند. بازی هایی مانند گرفتن، مخفی کردن و ساختن بلوک ها را انجام دهید.
- اسباب بازی های مناسب سن کودک خود را تهیه کنید. اسباب‌بازی‌هایی را انتخاب کنید که کودکتان را تشویق کند از دست‌ها و انگشتان خود استفاده کند و مهارت‌های حرکتی درشت را تمرین کند.
- فرزندتان را تشویق کنید تا مهارت های خودیاری را تمرین کند. اجازه دهید فرزندتان در کارهای خانه به شما کمک کند و اجازه دهید تا حد امکان خودش لباس بپوشد.
- با کودک خود در مورد مهارت های حرکتی او صحبت کنید. از آنها بپرسید که چه کاری می توانند انجام دهند و آنها را به خاطر دستاوردهایشان تحسین کنید.
- با فراهم کردن فرصت‌هایی برای حرکت، تشویق او به تمرین مهارت‌های حرکتی، و دادن اسباب بازی ها و فعالیت های متناسب با سن کودک، می توانید به او کمک کنید تا به پتانسیل کامل خود برای رشد حرکتی دست یابد.
