گفتاردرمانی سکته مغزی یکی از ارکان برنامه توانبخشی سکته مغزی است که در مرکز خانه توانبخشی در شمال تهران ارائه می شود. سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون بخشی از مغز قطع یا کاهش می‌یابد و از دریافت اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز بافت مغز جلوگیری می‌کند. این می تواند باعث شود سلول های مغز در عرض چند دقیقه شروع به مردن کنند. دو نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد:
سکته مغزی ایسکمیک: این شایع ترین نوع است که حدود 85 درصد از سکته های مغزی را شامل می شود. زمانی اتفاق می افتد که لخته خون شریان منتهی به مغز را مسدود یا باریک کند.
سکته هموراژیک: این اتفاق زمانی رخ می دهد که یک رگ خونی در مغز می ترکد و منجر به خونریزی در داخل یا اطراف مغز می شود.
علاوه بر این، حمله ایسکمیک گذرا (TIA) که اغلب سکته مغزی کوچک نامیده می شود، زمانی رخ می دهد که خون رسانی به مغز به طور موقت قطع شود. TIA ها معمولا کوتاه هستند و آسیب دائمی ایجاد نمی کنند، اما اغلب علائم هشدار دهنده سکته مغزی در آینده هستند.
بیشتر بخوانید : توانبخشی پس از سکته مغزی
علائم رایج سکته مغزی
بی حسی یا ضعف ناگهانی:
- صورت، بازو یا پا: به خصوص در یک طرف بدن.
- افتادگی صورت: ممکن است یک طرف صورت افتاده یا بی حس شود. وقتی فرد لبخند می زند، ممکن است لبخند ناهموار باشد.
- ضعف بازو: ممکن است یک دست احساس ضعف یا بی حسی کند. هنگام تلاش برای بالا بردن هر دو دست، ممکن است یک دست به سمت پایین حرکت کند.
سردرگمی یا مشکل در صحبت کردن و درک ناگهانی:
- مشکلات گفتاری: گفتار ممکن است نامفهوم یا مخدوش باشد.
- درک مسائل: ممکن است فرد در درک آنچه دیگران می گویند مشکل داشته باشد.
مشاهده مشکل ناگهانی:
- مشکلات بینایی: ممکن است بینایی تاری یا سیاهی در یک یا هر دو چشم وجود داشته باشد یا ممکن است فرد دو برابر شود.
مشکل راه رفتن ناگهانی:
- مشکلات هماهنگی: ممکن است تعادل یا هماهنگی از بین برود.
- سرگیجه: سرگیجه ناگهانی یا مشکل در راه رفتن.
سردرد شدید ناگهانی:
سردرد: سردرد ناگهانی و شدید، که ممکن است با استفراغ، سرگیجه یا تغییر هوشیاری همراه باشد، می تواند نشان دهنده سکته مغزی باشد.
سایر علائم احتمالی
- خستگی: خستگی ناگهانی و بدون دلیل.
- استفراغ: گاهی با سردرد شدید همراه است.
- از دست دادن هوشیاری: در موارد شدید، ممکن است از دست دادن ناگهانی هوشیاری رخ دهد.
بیشتر بخوانید : عوارض سکته مغزی
عوارض گفتاری ناشی از سکته مغزی
سکته مغزی می تواند منجر به عوارض مختلف گفتاری و زبانی شود که به طور کلی در دسته آفازی قرار می گیرند. آفازی اختلالی است که بر توانایی فرد در برقراری ارتباط تأثیر می گذارد. در اینجا انواع اصلی آفازی و عوارض گفتاری مرتبط با آن آورده شده است:
آفازی بیانی (آفازی بروکا):
مشکل در تولید گفتار.
گفتار معمولا کند و متوقف می شود.
جملات اغلب ناقص هستند و دستور زبان تحت تأثیر قرار می گیرد.
درک زبان گفتاری و نوشتاری نسبتاً حفظ شده است.
آفازی دریافتی (آفازی ورنیکه):
مشکل در درک زبان گفتاری و نوشتاری.
گفتار اغلب روان است، اما فاقد معنی است، پر از اصطلاحات تخصصی یا کلمات بی معنی است.
ممکن است افراد از مشکلات ارتباطی خود آگاه نباشند.
آفازی گلوبال:
اختلال شدید هم در درک و هم در تولید گفتار.
توانایی محدود در صحبت کردن یا درک زبان.
اغلب بلافاصله پس از سکته مغزی شدید رخ می دهد و ممکن است با گذشت زمان کمی بهبود یابد.
آفازی آنومیک:
مشکل در یافتن کلمات صحیح به ویژه نام اشیا یا افراد.
گفتار عموماً روان و از نظر دستوری صحیح است، اما با مکث ها و اطلاقات در هم آمیخته است.
دیزآرتری:
ضعف یا فلج ماهیچه های مورد استفاده برای گفتار، باعث ایجاد تکلم نامفهوم یا کند می شود که درک آن دشوار است.
همچنین ممکن است بر تنفس تأثیر بگذارد، که می تواند بر حجم و وضوح صدا تأثیر بگذارد.
آپراکسی گفتار:
مشکل در برنامه ریزی و هماهنگی حرکات مورد نیاز برای گفتار.
خطاهای گفتاری متناقض، با افرادی که می دانند چه می خواهند بگویند اما نمی توانند دهان خود را به روش صحیح حرکت دهند.
آیا گفتاردرمانی در سکته مغزی باعث بهبود وضعیت گفتار میشود؟
بله، گفتار درمانی می تواند به طور قابل توجهی وضعیت گفتار را در افرادی که دچار سکته مغزی شده اند بهبود بخشد. سکته مغزی اغلب منجر به اختلالات گفتاری و زبانی مختلف مانند آفازی، دیزآرتری و آپراکسی گفتار می شود. هدف گفتار درمانی پرداختن به این مسائل از طریق یک برنامه ساختاریافته است که بر موارد زیر تمرکز دارد:
بهبود مهارت های ارتباطی: گفتاردرمانگران با بیماران کار می کنند تا توانایی صحبت کردن، درک کردن، خواندن و نوشتن را بازیابند. این می تواند شامل تمرین هایی برای بهبود عضلات درگیر در گفتار و همچنین تکنیک هایی برای تقویت درک و بیان باشد.
تقویت ارتباط شناختی: درمان اغلب شامل فعالیت هایی برای تقویت مهارت های شناختی است که از ارتباطات پشتیبانی می کند، مانند حافظه، توجه، حل مسئله و عملکرد اجرایی.
آموزش راهبردهای جبرانی: برای کسانی که ممکن است توانایی های گفتاری خود را به طور کامل بازیابی نکنند، درمانگران روش های ارتباطی جایگزین، مانند اشاره، نوشتن، یا استفاده از وسایل ارتباطی را آموزش می دهند.
حمایت اجتماعی و آموزش: درمان حمایت عاطفی و آموزش را برای بیماران و خانواده‌هایشان فراهم می‌کند و به آنها کمک می‌کند شرایط را درک کنند و چگونه با چالش‌های ارتباطی کنار بیایند.
تحقیقات نشان می‌دهد که گفتاردرمانی سکته مغزی زمانی مؤثرتر است که زودتر شروع شود، اگرچه حتی زمانی که درمان دیرتر شروع شود، هنوز هم می‌توان به بهبودهایی دست یافت. شدت و مدت درمان نیز نقش مهمی در میزان بهبودی دارد. درمان مداوم و طولانی مدت بهترین نتایج را به همراه دارد.
به طور کلی، در حالی که درجه بهبود در افراد متفاوت است، گفتار درمانی یک جزء حیاتی در توانبخشی سکته مغزی است و می تواند منجر به افزایش قابل توجهی در توانایی های ارتباطی و کیفیت زندگی شود.
